باید ها و نبایدهای عمل جراحی دیسک کمر
متأسفانه در حال حاضر، جراحی دیسک کمر به یکی از شایع‌ترین اعمال جراحی تبدیل شده است. شاید علت این پدیده را باید در سبک زندگی افراد جامعه، نوع مشاغلشان یا روند پیری جمعیت کشورمان بجوییم. اما چه زمانی کار دیسک کمر به جراحی می‌کشد؟ بهترین راه درمان این بیماری چیست؟ در این مطلب می‌خواهیم به یکی از خدمات مهم دکتر علی آرام، متخصص جراحی مغز و اعصاب یعنی جراحی دیسک کمر بپردازیم. دانستن مراقبت‌های قبل و پس از این جراحی بسیار مهم است و به تسریع روند درمان کمک می‌کند. بنابراین، این مطلب را تا انتها دنبال کنید تا به سؤالات زیر درباره جراحی دیسک کمر پاسخ دهیم.
- منظور از دیسک کمر چیست؟
- علائم دیسک کمر کدامند و در چه شرایطی عمل جراحی دیسک کمر قطعی می‌شود؟
- دوره نقاهت عمل جراحی دیسک کمر شامل چه مراقبت‌هایی می‌شود؟ و
- برای درمان دیسک کمر چه باید کنیم؟
منظور از دیسک کمر چیست؟
ستون فقرات از ۳۳ مهره تشکیل شده است که با دیسک‌های اسفنجی از هم جدا شده‌اند. این بخش به ۴ ناحیه تقسیم می‌شود. ستون فقرات گردنی با ۷ مهره، ستون فقرات سینه‌ای با ۱۲ مهره، ستون فقرات کمری با ۵ مهره، ستون فقرات خاجی با ۵ مهره که زیر کمر قرار دارند و ۴ مهره که استخوان دنبالچه را می‌سازند. با افزایش یافتن سن، ممکن است دیسک بین‌مهره‌ای مایعش را از دست بدهد و خشک شود. با این اتفاق، دیسک اسفنجی که بین استخوان‌های ستون فقرات قرار گرفته است و به‌عنوان ضربه‌گیر عمل می‌کند، فشرده می‌شود. این وضعیت منجر به شکستگی حلقه بیرونی سخت آن می‌شود. درنتیجه هسته یا داخل حلقه بیرون می‌زند. به این وضعیت، دیسک برآمده می‌گویند.
به نظر دکتر علی آرام، متخصص جراحی مغز و اعصاب، دیسک کمر را باید با چه علائمی بشناسیم؟
علائم بیماری دیسک کمر بسته به محل فتق دیسک و این‌که کدام ریشه عصبی درگیر شده باشد، متفاوت هستند؛ اما از شایع‌ترین علائم این بیماری می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم.
- کمردرد متناوب یا مداوم که ممکن است با حرکت، سرفه، عطسه یا ایستادن برای مدت طولانی بدتر شود.
- اسپاسم عضلات پشت
- سیاتیک یا دردی که از پشت یا باسن شروع می‌شود و از پایین پا به ساق پا یا داخل آن می‌رسد.
- ضعف عضلانی یا بی‌حسی در پاها
- کاهش رفلکس زانو یا مچ پا
- تغییر عملکرد مثانه یا روده
عمل جراحی دیسک کمر را چگونه انجام می‌دهند؟
جراحی دیسک کمر نوعی عمل جراحی است که معمولاً برای برداشتن فتق دیسک در قسمت تحتانی ستون فقرات صورت می‌گیرد. در نوع باز این عمل جراحی، برشی در ناحیه پشت ایجاد می‌کنند تا دیسکی را که بر روی عصب فشار می‌آورد خارج کنند. درصورتی‌که فیزیوتراپی یا دارو نتوانند درد پا یا کمر را تسکین دهند یا علائم آسیب عصبی نظیر درد یا بی‌حسی در پاها را از بین ببرند، ممکن است جراحی دیسک کمر توصیه شود. در جراحی به‌صورت بسته، به جای برش، از ابزار مخصوصی برای نفوذ و ترمیم دیسک کمک می‌گیرند.
قبل و بعد از عمل دیسک کمر چه مراقبت‌هایی لازمند؟
عمل دیسک را می‌توان در هر بخش ستون فقرات از گردن تا کمر انجام داد. در عمل جراحی دیسک کمر، پزشک با برداشتن بخشی از لامینا به دیسک دسترسی پیدا می‌کند. لامینا استخوانی است که قسمت پشتی کانال نخاعی را می‌سازد و سقفی را بر روی نخاع ایجاد می‌کند. سپس عصب نخاعی به طرفی جمع می‌شود. البته بسته به نوع جراحی ممکن است دیسک تک‌سطحی یا چندسطحی برداشته شود.
قبل از عمل جراحی دیسک کمر
به نظر دکتر علی آرام، متخصص جراحی مغز و اعصاب:
- قبل از عمل دیسک کمر نباید به مصرف داروهای قبلی ادامه دهید.
- ۷ روز قبل از عمل، مصرف تمام داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی نظیر ایبوپروفن، ناپروکسن و نظایر آن‌ها و رقیق‌کننده‌های خون اعم از آسپیرین و نظایر آن را قطع کنید.
- از نیمه‌شب قبل روز جراحی چیزی نخورید و ننوشید مگر این‌که بیمارستان دستور داده باشد. البته ممکن است بتوانید داروهای مجاز را با جرعه آبی مصرف کنید.
- با صابون آنتی باکتریال دوش بگیرید.
- فهرستی از داروهایتان را همراه با دزها و ساعات مصرفی‌تان در روز همراه داشته باشید.
- حساسیت‌های دارویی یا غذایی‌تان را اعلام کنید.
پس از عمل جراحی دیسک کمر
- پس از به هوش آمدن از جراحی، می‌توانید حرکات ملایمی نظیر نشستن روی صندلی، راه رفتن و نظایر آن‌ها را آغاز کنید. اکثر بیماران می‌توانند در همان روز عمل دیسک کمر ترخیص شوند اما در ۲۴ تا ۴۸ ساعت اول باید بیشتر مراقبت کنید.
- به مدت ۲ هفته پس از جراحی تا زمان ملاقات بعدی پزشکتان باید:
- از خم شدن یا چرخاندن کمر خودداری کنید
- چیز سنگین بلند نکنید
- هیچ‌گونه فعالیت شدیدی نظیر کار در منزل و رابطه جنسی انجام ندهید
- ۲ تا ۳ روز اول یا در هنگام مصرف کردن داروهای مسکن یا شل‌کننده‌های عضلانی، رانندگی نکنید.
- از مصرف کردن مواد رقیق‌کننده خون نظیر الکل خودداری کنید.
- بیش از ۱ ساعت در یک وضعیت ننشینید یا دراز نکشید؛ مگر این‌که خواب باشید.
- هر ۳ یا ۴ ساعت یک بار ۵ تا ۱۰ دقیقه بلند شوید و پیاده‌روی کنید تا جایی‌که می‌توانید به‌تدریج راه رفتن را زیاد کنید.
- در صورت داشتن علائمی نظیر تب بالای 38 درجه، تهوع یا استفراغ تسکین‌ناپذیر، علائم عفونت یا خارش، تورم و حساسیت در ساق پا، گزگز، بی‌حسی یا ضعف در بازوها و پاها و سرگیجه حتماً به پزشک مراجعه کنید.
- ۲ هفته پس از جراحی به جراحتان مراجعه کنید. جراح ممکن است در این مرحله برای برخی افراد فیزیوتراپی تجویز کند. زمان بهبودی بسته به بیماری زمینه‌ای تحت درمان و سلامت عمومی‌تان از ۱ تا ۴ هفته متغیر خواهد بود. معمولاً بیماران می‌توانند 2 تا 4 هفته پس از بهبودی به مشاغل معمولی و 8 تا 12 هفته پس از آن به مشاغل سخت بازگردند.
نتیجه‌گیری
عمل جراحی دیسک کمر در 80 تا 90 درصد افراد به نتایج موفقیت‌آمیزی منجر می‌شود. این جراحی را به دو صورت باز و بسته انجام می‌دهند. توجه کردن به علائم این بیماری، انجام دادن ورزش‌های مفید، رژیم غذایی سالم و کنترل کردن وزن، از جمله نکات مهمی هستند که طبق توصیه دکتر علی آرام، متخصص جراحی مغز و اعصاب برای داشتن ستون فقراتی سالم و جلوگیری از مبتلا شدن به دیسک کمر بسیار اهمیت دارند. پس از جراحی دیسک کمر لازم است به توصیه‌های پزشکان در دوران نقاهت با دقت عمل کنید.
باید ها و نبایدهای عمل جراحی دیسک کمر
منابع:
- https://www.mayfieldclinic.com/pe-lumdiscectomy.htm#:~:text=Lumbar%20discectomy%20is%20a%20surgery,disc%20pressing%20on%20the%20nerve
- https://www.hopkinsmedicine.org/health/conditions-and-diseases/lumbar-disc-disease-herniated-disc