علت سوزش و درد عصبی چیست؟

علت سوزش و درد عصبی چیست؟

اختلال ادراک حسی یا دیس استزی، یک ناراحتی عصبی است که موجب ایجاد احساسات ناخوشایند مانند درد، خارش و سوزش در فرد می‌شود. این حالت زمانی رخ می‌دهد که اعصاب دچار آسیب شده و به درستی کار نمی‌کنند، که اغلب در ارتباط با بیماری‌های نورولوژیکی مشاهده می‌شود.

کلمه “دیس استزی” از دو بخش یونانی باستان گرفته شده و به معنای “احساس نادرست” است. این وضعیت می‌تواند به دنبال شرایطی مانند سکته مغزی یا سندرم تونل کارپال به وجود آید.

مطالعات نشان داده‌اند که بین 12 تا 28 درصد از افراد مبتلا به بیماری ام‌اس (مولتیپل اسکلروزیس) ممکن است تجربه‌هایی از درد، خارش یا سوزش ناشی از دیس استزی داشته باشند. این احساسات معمولاً بر روی پوست احساس می‌شوند و می‌توانند بسیار آزاردهنده باشند.

علت بروز اختلال ادراک حسی

دیس استزی نتیجه آسیب دیدگی اعصاب است. زمانی که اعصاب آسیب می‌بینند، رفتار آن‌ها غیرقابل پیش‌بینی شده و این مسئله به ارسال سیگنال‌های نادرست به مغز منجر می‌شود.

این سیگنال‌های نامنظم وارد مغز می‌شوند و چون مغز قادر به تفسیر صحیح آن‌ها نیست، واکنشی مخلوط از حس‌های شناخته شده را ایجاد می‌کند. در نتیجه، در دیس استزی، اختلال در انتقال پیام‌های عصبی باعث می‌شود که مغز احساسات غیرمعمول و ناخوشایندی را تجربه کند که می‌تواند از خارش ملایم تا درد شدید و تیز متغیر باشد.

گرچه اختلال ادراک حسی می‌تواند دردناک باشد، اما این درد لزوماً نشان‌دهنده آسیب دائمی عصبی نیست. در این حالت، عملکرد بدنی می‌تواند کاملاً طبیعی باقی بماند. با این وجود، کاهش فعالیت بدنی یا انجام فعالیت‌های نامناسب به دلیل احساس ناراحتی ناشی از دیس استزی می‌تواند به بدن آسیب برساند.

نشانه های اختلال حسی

نشانه‌های اختلال در ادراک حسی متفاوت هستند و بسته به شخص متغیر می‌باشند. این نشانه‌ها می‌توانند بخش‌های مختلفی از بدن مانند پوست، پوست سر، صورت، دهان، دست‌ها، قفسه سینه و پاها را تحت تأثیر قرار دهند. برخی از رایج‌ترین نشانه‌های دیس استزی عبارتند از:

1. احساس خزیدن چیزی زیر یا روی پوست.
2. حس فشار غیرعادی، مشابه با احساسی که گاهی به عنوان “بند ام اس” شناخته می‌شود.
3. درد بی‌دلیل که به نقاط مختلف بدن گسترش می‌یابد.
4. حس خارش یا سوزن سوزن شدن.
5. احساس سوزش شدید، گویی بر روی آتش نشسته‌اید.
6. حس ناخوشایند و توصیف‌ناپذیر، مانند زمانی که آرنج به چیزی تیز برخورد می‌کند و دست دچار گزگز می‌شود.
7. احساس شوک‌های الکتریکی مانند.
8. دردهای تیز و شدید.
9. درد و حساسیت ناشی از لمس سبک یا حتی بدون لمس.
10. احساس درد مشابه با درد عضلانی.
11. ریزش مو در صورت درگیری پوست سر.

در اختلال حسی، بسته به علت زمینه‌ای، تجربه حسی فرد می‌تواند حاد (که به طور ناگهانی رخ داده و پس از مدتی بهبود می‌یابد) یا مزمن (دائمی) باشد. این اختلال معمولاً در ارتباط با بیماری‌های پیش‌رونده است و ممکن است با گذشت زمان تشدید شود.

دیس استزی می‌تواند بر اجزای مختلف بدن تأثیر بگذارد و هر نوع آن موجب احساس ناراحتی در پوست می‌شود، بدون اینکه آسیبی به پوست وارد شود. در ادامه، به بررسی انواع مختلف این اختلال می‌پردازیم:

1. دیس استزی پوست سر :

افراد مبتلا به این نوع از دیس استزی، اغلب احساس سوزش شدید و دردناکی در پوست سر خود می‌کنند که ممکن است آن‌ها را به خاراندن وادار کند، اما این کار معمولاً به بهبودی منجر نمی‌شود و می‌تواند به ریزش مو منتهی شود. گاهی اوقات، این حالت می‌تواند ناشی از بیماری‌هایی باشد که مهره‌های گردنی را تحت تأثیر قرار می‌دهند.

2. دیس استزی پوستی :

افراد مبتلا به این نوع از دیس استزی، پوستی حساس دارند که به لمس و سایر تحریکات بیرونی به شکل غیرطبیعی واکنش نشان می‌دهد. در برخی موارد، حتی پوشیدن لباس‌های گشاد نیز می‌تواند باعث درد، سوزش و تحریک پوست شود.

3. دیس استزی دندانی :

افرادی که از دیس استزی دندانی رنج می‌برند، بدون دلیل مشخصی احساس می‌کنند که قادر به جویدن غذاها نیستند. این حالت یکی از مشکلات نادر در مراجعات دندانپزشکی است.

4. دیس استزی دهانی :

دیس استزی دهانی شامل احساس درد یا سوزش بدون دلیل در دهان یا ساختارهای دهانی مانند زبان، فک و لثه‌ها است. برخی پزشکان به این حالت “سندرم دهان سوزان” می‌گویند. دلیل دقیق این احساسات هنوز نامشخص است و ممکن است ناشی از چندین بیماری باشد که بدن و دهان را تحت تأثیر قرار می‌دهند. گاهی اوقات، سندرم دهان سوزان می‌تواند به دلیل اختلالات روانشناختی ایجاد شود. در افراد مبتلا به این نوع دیس استزی، ممکن است حس چشایی و واکنش به دمای محیط به تدریج تغییر کند و مشکلاتی در صحبت کردن و خوردن غذا ایجاد شود.

رابطه دیس استزی با بیماری ام اس

دیس استزی به عنوان یکی از نشانه‌های رایج در اختلالات عصبی شناخته می‌شود، به ویژه در بیماری‌هایی که به دستگاه عصبی مرکزی یا مغز آسیب می‌رسانند. بیماری ام اس (MS)، که یک اختلال خودایمنی است، اغلب با دیس استزی همراه است.

در MS، سیستم ایمنی به میلین ، پوشش چربی که اطراف سلول‌ های عصبی را می‌پوشاند و عملکرد عایقی دارد ، حمله می ‌کند. وقتی آسیب به میلین خفیف باشد، ممکن است اختلال موقتی در انتقال پیام‌های عصبی ایجاد شود. اما آسیب شدیدتر می‌تواند به قطع کامل ارتباطات عصبی و در نتیجه، درد مزمن و شدید منجر شود.

دیس استزی ممکن است در افراد مبتلا به زونا نیز مشاهده شود. هر عاملی که به اعصاب یا سیستم عصبی آسیب بزند، می‌تواند باعث بروز دیس استزی شود. سایر بیماری‌هایی که ممکن است منجر به دیس استزی شوند عبارتند از:

•  دیابت
•  بیماری لایم
•  سندرم گیلن-باره
•  مصرف نادرست یا بیش از حد داروها
•  ایدز
•  سکته مغزی
•  اختلالات ناشی از مصرف الکل
•  کمبود برخی ویتامین ‌ها و آسیب‌ های عصبی

اگر فردی به بیماری مزمنی مانند MS مبتلا نباشد ، دیس استزی او معمولاً پس از چند ماه بهبود می ‌یابد. همچنین ، درمان بیماری زمینه ‌ای معمولاً به کاهش علائم دیس استزی کمک می ‌کند.

رویکردهای درمانی برای اختلال در ادراک حسی

در بسیاری موارد، استفاده از داروهایی که تأثیر بر نحوه پردازش درد توسط دستگاه عصبی مرکزی دارند ، می ‌تواند به کاهش علائم کمک کند. درمان ‌های دارویی و جراحی متداول برای دیس استزی شامل موارد زیر است:

1. داروهای ضد تشنج
2. داروهای ضد افسردگی
3. کانابینوئیدها
4. بنزودیازپین‌ها
5. داروهای ضد درد و ضد التهاب خوراکی
6. پمادها و کرم‌های حاوی هیدروکورتیزون
7. جراحی برای برداشتن اعصاب آسیب دیده در موارد شدید

روش ‌های طبیعی برای مقابله با دیس استزی

در موارد خاص ، استفاده از کمپرس سرد ممکن است به تسکین ناراحتی ناشی از دیس استزی کمک کند. علاوه بر داروها ، برخی روش‌ های درمانی طبیعی می ‌توانند در کاهش درد های مزمن و درد ناشی از دیس استزی مؤثر باشند. این روش ‌ها عبارتند از:

•  استفاده از کیسه‌ های آب گرم یا سرد
•  پوشیدن جوراب‌ها، شلوارها و دستکش‌ های فشاری
•  داشتن خواب کافی و کاهش استرس
•  نوشیدن آب فراوان
•  استفاده از کرم ‌ها و لوسیون ‌های مرطوب کننده پوست
•  استفاده از داروهای ضد درد بدون نسخه
•  تمرینات تمرکز ذهنی و مدیتیشن
•  انجام تمرینات ورزشی کششی
•  شناسایی و اجتناب از عوامل تشدید کننده
•  پرهیز از محیط‌های بسیار گرم و گرم شدن بیش از حد هنگام ورزش
•  استفاده از لباس‌های گشاد و خنک
•  بهره‌گیری از روش‌های درمانی جایگزین مانند ماساژ ، هیپنوتیزم ، طب سوزنی و فشار درمانی
•  درمان بازخورد زیستی
•  مشاوره و ترک سیگار
•  انجام ورزش‌های آرامش ‌بخش