مغز چیست؟ آشنایی با مغز انسان
بدن انسان به طور کلی به دو سیستم عصبی اصلی تقسیم می شود : سیستم عصبی مرکزی و سیستم عصبی محیطی
مغز انسان به عنوان قسمت اصلی سیستم عصبی مرکزی شناخته می شود. این عضو حیاتی در داخل جمجمه واقع شده و از ترکیب ساقه مغزی ، مخچه و مغز اصلی تشکیل شده است. مغز وظیفه کنترل عملکرد های اصلی بدن را دارد و نقش اساسی در ادراری کردن تصمیم گیری ها ، تنظیم حرکت ها ، پردازش اطلاعات حسی و مدیریت حافظه دارد.
کارکرد
مغز توانایی دریافت اطلاعات از پنج حس اصلی انسان ، یعنی بینایی ، بویایی ، لامسه ، چشایی و شنوایی را دارد. این اطلاعات را پردازش می کند و به تدریج برای انسان معنی می بخشد. همچنین اطلاعات مهم را در حافظه ذخیره می کند تا برای مواقع لازم به آنها دسترسی داشته باشیم.
علاوه بر این ، مغز عملکرد سایر اعضای بدن را نیز کنترل می کند. این عملکرد ها شامل افکار و احساسات ، حرکت های دست و پا ، کلام و سایر عملیات ضروری برای زندگی روزمره ما می شود.
وزن
مغز انسان یکی از بزرگترین اعضای بدن است و وزن آن حدوداً 1.4 کیلوگرم (1400 گرم) است. این وزن مغز حدود 2٪ از کل وزن بدن انسان را تشکیل می دهد. در مردان و زنان ، وزن مغز ممکن است کمی متفاوت باشد ، اما این اختلافات بسیار کوچک هستند. مغز انسان درون جمجمه قرار دارد و حدود 85٪ از وزن مغز را مخ در بر می گیرد. این اعضای حیاتی تمامی عملکردهای ذهنی و جسمی ما را کنترل می کنند و نقش اساسی در فرآیندهای حافظه ، تصمیم گیری ، احساسات ، حرکت و سایر عملیات بدنی دارند.
آناتومی مغز انسان
مغز انسان از سه بخش اصلی تشکیل شده است که هر کدام وظایف و نقش های مختلفی در کنترل عملکرد های بدنی و ذهنی دارند :
– ساقه مغز (Brainstem) : ساقه مغز در پایین ترین قسمت مغز قرار دارد و وظیفه کنترل عملکردهای اساسی مثل تنفس ، ضربان قلب ، فشار خون و عملکرد گوارشی را داراست. همچنین اطلاعات حسی از پنج حس اصلی به سایر قسمت های مغز منتقل می شوند و از طریق ساقه مغز به نقاط مختلف مغز ارسال می شوند.
– مخ (Cerebrum) : مخ یا قشر مغز ، بزرگترین بخش مغز است و تقریباً دو سوم وزن مغز را تشکیل می دهد. این بخش از مغز مسئولیت های پیچیده تری را انجام می دهد از جمله پردازش اطلاعات حسی ، تصمیم گیری ، حافظه ، شناخت ، زبان ، حرکت داوطلبانه و کنترل عواطف را بر عهده دارد.
– مخچه (Cerebellum) : مخچه در پشت مغز قرار دارد و وظیفه کنترل و تنظیم حرکات بدنی ، تعادل و هماهنگی حرکات را داراست. این بخش از مغز به طور مخصوص در حفظ تعادل و انجام حرکات دقیق کمک می کند.
لایه قشری
لایه های قشری مغز شامل نورون ها یا سلول های عصبی هستند که ماده خاکستری مغزی را تشکیل می دهند. زیر قشر مغز و عمیق تر از آن ماده سفید مغزی وجود دارد که نیمی از مغز را تشکیل می دهد و آکسون های میلین دار را شامل می شود. این ساختارها اطلاعات را از یک نقطه به دیگری انتقال می دهند و برای تبادل اطلاعات بین نواحی مختلف مغز اساسی هستند.
نمیکره های مغز
مغز انسان به دو نیمکره اصلی تقسیم می شود : نیمکره راست و نیمکره چپ. هر کدام از این نیمکره ها دارای فیبرهایی درونی هستند که پیام ها و اطلاعات را از یک سمت به سمت دیگر انتقال می دهند. هر نیمکره عملکرد مختص خود را دارد و به طور کلی کنترل بخش های مختلفی از بدن را بر عهده دارد.
علاوه بر این ، نیمکره های مغز به عنوان مراکزی برای پردازش عملیات های مختلف شناختی شناخته می شوند. به طور کلی ، نیمکره چپ معمولاً در پردازش کلام ، ادراک و نوشتار نقش دارد. به عبارت دیگر ، کارهای مرتبط با زبان و تبادل اطلاعات کلامی اغلب توسط نیمکره چپ انجام می شود.
در مقابل ، نیمکره راست مغز به عنوان مرکز خلاقیت ، توانایی های فضایی ، هنر و مهارت های موسیقی معروف است. این نیمکره به پردازش مواردی مانند تصاویر فضایی ، خلاقیت در حل مسائل و توانایی درک موسیقی می پردازد.
به علاوه ، مهم است به یاد داشته باشیم که عملکرد نیمکره ها در افراد ممکن است متفاوت باشد و این تقسیم بندی تنها یک الگوی کلی است.
لوب ها
مغز انسان دارای لوب های مختلفی است که قسمت های مختلفی از عملکرد مغز را به عهده دارند. این لوب ها تقسیم بندی‌های مختلفی دارند و هر کدام از آنها وظایف خاصی را در پردازش اطلاعات و کنترل عملکردهای بدنی دارند.
این لوب‌ها عبارت اند از :
- لوب پیشانی (لوب فرنتال) : این لوب وظیفه کنترل عملکرد های مرتبط با شخصیت ، رفتار ، احساسات ، قضاوت ، برنامه ریزی ، حل مسائل ، کلام ، صحبت و نوشتار ، حرکات بدنی ، هوش ، تمرکز و خودآگاهی را برعهده دارد. این لوب بسیار مهم در تعاملات اجتماعی و فهم جهان اطراف انسان نقش دارد.
- لوب آهیانه (لوب پاریتال) : این لوب مسئول پردازش اطلاعات زبانی ، کلمات ، احساسات لامسه ، دما، انتقال سیگنال های حرکتی ، احساس درد و حافظه است. این لوب به فهم زبان و اطلاعات حسی مرتبط با محیط کمک می کند.
- لوب پس سری (لوب اوکسیپیتال) : این لوب برای تفسیر اطلاعات بینایی از جمله شناسایی رنگ ، نور و حرکت ها مسئول است. این لوب به تشخیص و تفسیر ورودی های بصری کمک می کند.
- لوب گیجگاهی (لوب تمپورال) : این لوب مرتبط با فهم زبان ، حافظه ، شنوایی ، ترتیب بندی اطلاعات و سازماندهی داده ها است. این لوب به ایجاد معنا و فهم محتوای زبانی و شناختی کمک می کند.
تعاملات بین این لوب ها و نیز با نیمکره های مغزی مختلف به ایجاد وظایف و فرآیندهای پیچیده ای که مغز انسان انجام می دهد ، کمک می کند.
مخچه
مخچه یک بخش از مغز انسان است که به ساقه مغز و از طریق آن به نخاع متصل می شود. ساقه مغز خود از مغز میانی ، پل مغز (Pons) و مدولا یا بصل النخاع (Medulla Oblongata) تشکیل شده است. مخچه از طریق جفت ساقه مخچه ای به ساقه مغز وصل می شود. داخل مخچه یک سیستم بطنی با چهار بطن به هم متصل است که در آن مایع مغزی نخاعی تولید می شود و به جریان درآمدهای جسمانی کمک می کند.
این بخش از مغز نقش مهمی در کنترل عملکرد های بسیار مهمی از جمله تنفس ، ضربان قلب ، فعالیت های عصبی و کنترل برخی عملکردهای جسمانی دارد. همچنین، مخچه در تولید مایع مغزی نخاعی نیز نقش دارد که از آن جریان دارد.
ساقه مغز
ساقه مغز یکی از بخش های حیاتی و کوچک ترین اجزای مغز است که در زیر مخ و روبه روی مخچه واقع شده است. این قسمت از مغز به عنوان یک مرکز کنترلی بسیار توانمند و مهم برای عملکرد های بدنی اساسی شناخته می شود.
ساقه مغز مسئول کنترل عملیات غیرارادی بدن است که بدون نیاز به تفکر آگاهانه انجام می شوند. این عملیات شامل وظایفی مانند تنفس ، گردش خون ، هضم غذا ، کنترل عضلات قلب و معده و تنظیم عملکرد اعضای دیگر بدن می شود.
علاوه بر این وظایف اساسی ، ساقه مغز نیز در ارتباط با مغز برای انتقال پیام ها و سیگنال ها به بقیه اعضای بدن نقش دارد. این پیام ها برای انجام واکنش های بدنی مهم و معمولاً بدون آگاهی آگاهانه انتقال می یابند.
به طور خلاصه ، ساقه مغز به عنوان یک مرکز کنترلی برای فعالیت های اساسی و غیرارادی بدن شناخته می شود و نقش بسیار مهمی در حفظ حیات و عملکرد بهینه بدن ایفا می کند.