پوکی استخوان
پوکی استخوان (Osteoporosis) یک بیماری است که به تدریج موجب کاهش تراکم و استحکام استخوانها میشود و آنها را شکنندهتر میکند. این بیماری به طور معمول در افراد مسن مشاهده میشود، اما میتواند در هر سنی به وجود آید. پوکی استخوان به تدریج و بدون علامت پیشرفت میکند و فرد ممکن است از وقوع آن بیاطلاع باشد، زیرا علائم آن معمولاً تا زمانی که شکستگیها رخ ندهند، ظاهر نمیشوند.
استخوانهای سالم و طبیعی به طور پیوسته در حال تجدید و بازسازی هستند. در فرایند بازسازی استخوان، سلولهای خاصی به نام استئوکلاستها استخوان قدیمی و آسیبدیده را تجزیه میکنند و سلولهای دیگر به نام استئوبلاستها استخوان جدید میسازند. در افرادی که دچار پوکی استخوان میشوند، سرعت تجزیه استخوان بیشتر از ساخت استخوان جدید است. این باعث میشود که استخوانها به تدریج ضعیف و شکننده شوند و احتمال شکستگی آنها افزایش یابد.
علائم پوکی استخوان
پوکی استخوان یک بیماری خاموش است که ممکن است تا زمانی که علائم جدی ظاهر نشوند، در بدن فرد وجود داشته باشد. علائم این بیماری معمولاً به تدریج و به طور غیرمستقیم پدیدار میشوند و برخی از آنها به حدی ظریف و پنهان هستند که ممکن است فرد از وجود آنها بیخبر باشد. در اینجا به بررسی علائم رایج پوکی استخوان میپردازیم:
کاهش قد و تغییر وضعیت قامت:
یکی از علائم اولیه و مهم پوکی استخوان، کاهش قد است. هنگامی که استخوانهای ستون فقرات دچار پوکی میشوند، مهرههای ستون فقرات ممکن است به تدریج ضعیف شده و دچار شکستگیهای جزئی یا حتی فشرده شوند. این شکستگیها باعث کاهش ارتفاع مهرهها و در نتیجه کاهش قد فرد میشود. همچنین، تغییر وضعیت قامت و خم شدن به جلو (که به نام تنبلی پشت یا کایفوز شناخته میشود) از دیگر علائم شایع است.
در این حالت، فرد ممکن است متوجه شود که به مرور زمان قامت او خمیدهتر میشود. این تغییرات در وضعیت قامت میتواند به دلیل شکستگیهای فشاری مهرهها یا کاهش تراکم استخوانها در نواحی ستون فقرات ایجاد شود. علاوه بر این، این تغییرات ممکن است باعث بروز دردهای کمر و مشکلات حرکتی در فرد شوند.
دردهای استخوانی و مفصلی:
دردهای استخوانی و مفصلی یکی از علائم رایج پوکی استخوان است، به ویژه در مراحل پیشرفتهتر بیماری. این دردها معمولاً به صورت دردهای مبهم و کسلکننده در نواحی مختلف بدن بروز میکنند، اما معمولاً در ناحیه کمر، ستون فقرات و مفاصل خاص مانند لگن و زانو بیشتر دیده میشود. در برخی موارد، فرد ممکن است دردهایی در استخوانها یا مفاصل خود تجربه کند که به نظر میرسد ناشی از فعالیتهای روزمره یا آسیبهای ساده است، اما این دردها میتوانند نشانهای از وجود پوکی استخوان باشند.
در پوکی استخوان، به دلیل کاهش تراکم استخوان، استخوانها ضعیفتر میشوند و در برابر فشار یا ضربههای کوچکی که قبلاً قادر به تحمل آنها بودند، آسیبپذیرتر میشوند. این وضعیت میتواند باعث بروز دردهای مزمن و محدودیت در حرکت فرد شود. درد ناشی از پوکی استخوان معمولاً با استراحت یا تغییر وضعیت بدن تسکین نمییابد و ممکن است در صورت عدم درمان، شدت یابد.
شکستگیهای مکرر:
شکستگیهای استخوانی مکرر یکی از مهمترین و شایعترین علائم پوکی استخوان هستند. در افراد مبتلا به این بیماری، استخوانها به تدریج ضعیف و شکننده میشوند، بنابراین حتی ضربههای خفیف یا فشارهای معمولی میتوانند منجر به شکستگیهای استخوانی شوند. این شکستگیها معمولاً در نواحی خاصی از بدن که تحت فشار بیشتری هستند، مانند ستون فقرات، لگن، مچ دست یا دندهها، رخ میدهند.
شکستگیهای مهرههای ستون فقرات بهویژه شایع هستند و میتوانند به کمر دردهای شدید و مشکلات حرکتی منجر شوند. شکستگیهای لگن نیز میتوانند عواقب جدی به همراه داشته باشند و فرد را به بستری شدن در بیمارستان و حتی جراحی نیازمند کنند. از آنجا که این شکستگیها معمولاً به دلیل ضعف استخوانها و نه از طریق آسیبهای شدید ایجاد میشوند، ممکن است افراد بهطور ناگهانی و بدون دلیل خاصی دچار درد شدید یا محدودیت در حرکت شوند.
محدودیت در حرکت و انعطافپذیری:
افراد مبتلا به پوکی استخوان ممکن است به تدریج متوجه محدودیتهایی در حرکت و انعطافپذیری بدن خود شوند. به دلیل ضعف استخوانها، حرکتهای طبیعی و روزمره میتوانند باعث درد و ناراحتی شوند. حرکتهایی مانند خم شدن، چرخش یا بلند کردن اشیاء ممکن است دشوار و دردناک شوند. در موارد پیشرفتهتر، فرد ممکن است دچار انقباضات عضلانی و مشکلات حرکتی شود که به شدت کیفیت زندگی او را تحت تأثیر قرار میدهد.
محدودیت در حرکت و انعطافپذیری به دلیل کاهش تراکم استخوانها در نواحی خاص مانند ستون فقرات و مفاصل است. به همین دلیل، افراد مبتلا به پوکی استخوان ممکن است نتوانند بهطور کامل از عضلات خود استفاده کنند و احساس ضعف و خستگی کنند. این محدودیتها به مرور زمان میتوانند فرد را از انجام بسیاری از فعالیتهای روزمره بازدارند و باعث کاهش استقلال و کیفیت زندگی شوند.
اختلالات مربوط به وضعیت پوست و ناخنها:
یکی از علائم غیرمستقیم پوکی استخوان، تغییرات در وضعیت پوست و ناخنها است. در افراد مبتلا به پوکی استخوان، ممکن است شاهد خشکی و شکنندگی پوست و ناخنها باشیم. این تغییرات به دلیل کمبود کلسیم و مواد معدنی دیگر در بدن ایجاد میشوند، که یکی از پیامدهای کمبود تراکم استخوان است. علاوه بر این، برخی از افراد ممکن است دچار مشکلات مربوط به ترمیم زخمها و آسیبهای پوستی شوند.
نقص در کلسیم و ویتامین D نیز میتواند باعث ضعف و شکنندگی ناخنها شود. ناخنهای شکننده و ضعیف از علائم شایع کمبود مواد معدنی و از جمله کلسیم در بدن هستند. در این افراد، ناخنها ممکن است بهراحتی شکسته یا لایهلایه شوند و پوست نیز ممکن است زودتر دچار خشکی، ترکخوردگی یا حساسیت شود.
کاهش سطح هورمون استروژن در بدن:
استروژن، هورمونی است که به طور عمده در تخمدانها تولید میشود و نقش حیاتی در تنظیم عملکرد جنسی زنان دارد. این هورمون به عنوان یک هورمون جنسی شناخته میشود و تنظیم فرآیندهای مربوط به بلوغ جنسی، قاعدگی، و تولید مثل در زنان را بر عهده دارد. علاوه بر این، مقدار کمی استروژن در بدن مردان نیز وجود دارد، اما نقش اصلی آن در زنان است. کاهش سطح استروژن در بدن زنان، به خصوص در دوران یائسگی، تغییرات قابل توجهی را در بدن ایجاد میکند که میتواند مشکلاتی را در زمینه سلامت عمومی به وجود آورد.
یکی از اصلیترین تأثیرات کاهش سطح استروژن در بدن، اثر آن بر سلامت استخوانهاست. استروژن نقش مهمی در حفظ استحکام و تراکم استخوانها ایفا میکند. این هورمون باعث تحریک تولید سلولهای استخوانساز و مهار سلولهای تجزیهکننده استخوان میشود. وقتی سطح استروژن کاهش مییابد، فرآیند تجزیه استخوانها سرعت میگیرد و این امر میتواند منجر به تحلیل استخوانها شود. به همین دلیل، زنان پس از دوران یائسگی، که سطح استروژن در بدنشان کاهش مییابد، بیشتر در معرض خطر ابتلا به بیماری پوکی استخوان قرار دارند. در این دوران، استخوانها ضعیف و شکننده میشوند و احتمال شکستگیهای استخوانی افزایش مییابد.
سابقه خانوادگی و خطر پوکی استخوان:
سابقه خانوادگی یکی دیگر از عوامل مهمی است که بر خطر ابتلا به پوکی استخوان تأثیر میگذارد. اگر والدین یا خواهر و برادر فرد سابقه ابتلا به پوکی استخوان داشته باشند، احتمال ابتلای خود فرد به این بیماری افزایش مییابد. این امر به ویژه در صورتی که والدین فرد سابقه شکستگیهای جدی مانند شکستگی مفصل لگن داشته باشند، بیشتر مشاهده میشود. در چنین شرایطی، زنان ممکن است نیاز به نظارت بیشتر بر سلامت استخوانهای خود و ارزیابی دقیقتری از وضعیت هورمونی خود داشته باشند. بنابراین، آگاهی از تاریخچه پزشکی خانواده و انجام معاینات دورهای میتواند به تشخیص زودهنگام مشکلات و پیشگیری از بیماریهای جدی مانند پوکی استخوان کمک کند.
علائم غیرمستقیم پوکی استخوان
پوکی استخوان معمولاً با شکستگیهای استخوانی و دردهای موضعی مرتبط است، اما در کنار این علائم مستقیم، برخی علائم غیرمستقیم و سیستماتیک نیز وجود دارند که میتوانند نشاندهنده وجود این بیماری باشند. علائم غیرمستقیم پوکی استخوان ممکن است در ابتدا بهطور آشکار به بیماری اشاره نکنند، اما با توجه به پیشرفت بیماری، این علائم میتوانند شدت پیدا کرده و به مشکلات جدیتری منجر شوند. در این بخش، به سه علامت غیرمستقیم پوکی استخوان میپردازیم: کاهش تراکم استخوان، تغییر در قدرت عضلات و مشکلات تنفسی و قلبی.
کاهش تراکم استخوان:
کاهش تراکم استخوان یکی از علائم غیرمستقیم و اولیه پوکی استخوان است که به طور معمول از طریق آزمایشات پزشکی قابل شناسایی است. تراکم استخوان به مقدار مواد معدنی موجود در استخوانها، بهویژه کلسیم، اطلاق میشود. در پوکی استخوان، تراکم استخوان کاهش مییابد، به طوری که استخوانها ضعیفتر و شکنندهتر میشوند. این کاهش تراکم در ابتدا به شکل علائم ظاهری بروز نمیکند، مگر اینکه فرد دچار شکستگیهای کوچک یا دردهای مزمن شود.
یکی از ابزارهای اصلی برای اندازهگیری تراکم استخوان، تست تراکم استخوان (DEXA) است که با استفاده از اشعه ایکس، میزان مواد معدنی در استخوانها را اندازهگیری میکند. کاهش تراکم استخوان میتواند به صورت تدریجی و بدون علامتهای آشکار پیشرفت کند. هنگامی که تراکم استخوان به اندازهای کاهش یابد که استخوانها آسیبپذیر شوند، خطر شکستگیهای استخوانی افزایش مییابد.
علائمی که میتوانند به کاهش تراکم استخوان اشاره داشته باشند عبارتند از:
- درد مبهم در نواحی مختلف بدن، به ویژه در نواحی کمر و ستون فقرات.
- کاهش قد به دلیل شکستگیهای فشاری در مهرههای ستون فقرات.
- تغییرات در وضعیت قامت که باعث خمیدگی و افتادگی پشت میشود.
در این مرحله، فرد ممکن است از کاهش تراکم استخوان خود بیخبر باشد و تنها با مشاهده تغییرات جسمی یا شکستن استخوانها متوجه بیماری شود. کاهش تراکم استخوان یکی از دلایل اصلی در افزایش خطر شکستگیهای استخوانی در افراد مبتلا به پوکی استخوان است.
تغییر در قدرت عضلات:
یکی دیگر از علائم غیرمستقیم پوکی استخوان، تغییرات در قدرت و عملکرد عضلات است. پوکی استخوان به طور غیرمستقیم میتواند بر روی عضلات و توانایی حرکت و انعطافپذیری فرد تأثیر بگذارد. وقتی که استخوانها ضعیفتر میشوند، معمولاً این ضعف در استخوانها به ضعف عضلانی نیز منجر میشود، زیرا عضلات برای حمایت از استخوانها و تحمل بارها و فشارها نیاز به قدرت و استحکام دارند.
در افراد مبتلا به پوکی استخوان، قدرت عضلات به طور طبیعی کاهش مییابد، زیرا استخوانهای ضعیفتر نمیتوانند به درستی از عضلات پشتیبانی کنند و این باعث میشود که عضلات مجبور شوند فشار بیشتری را تحمل کنند. این امر بهویژه در نواحی ستون فقرات و نواحی تحت فشار بیشتر مانند مفاصل لگن و زانو محسوستر است.
تغییرات در قدرت عضلات میتواند منجر به علائم زیر شود:
- احساس ضعف و خستگی در عضلات، بهویژه در نواحی پشت و کمر.
- کاهش انعطافپذیری بدن و مشکل در انجام حرکات طبیعی مانند خم شدن یا چرخش.
- افزایش احتمال سقوط و مشکلات تعادل، به دلیل ضعف عضلات که موجب ناتوانی در کنترل حرکات و حفظ تعادل میشود.
این ضعف عضلانی همچنین میتواند فرد را در برابر آسیبهای دیگر مستعدتر کند. بهعنوان مثال، ضعف عضلات شکمی و پشتی میتواند منجر به مشکلات بیشتری در ستون فقرات و کمر شود و حتی باعث تشدید دردهای ناشی از پوکی استخوان گردد.
مشکلات تنفسی و قلبی:
در حالی که مشکلات تنفسی و قلبی بهطور مستقیم با پوکی استخوان مرتبط نیستند، اما با پیشرفت بیماری، ممکن است به مشکلات سیستمیک و به ویژه در نواحی قفسه سینه و ستون فقرات منجر شوند. پوکی استخوان میتواند بر عملکرد طبیعی دستگاه تنفسی و قلب تأثیر بگذارد، به ویژه اگر شکستگیهای مهرهها منجر به تغییرات در ساختار و وضعیت ستون فقرات شود.
شکستگیهای فشاری مهرهها که بهطور معمول در افرادی که پوکی استخوان دارند، رخ میدهند، میتوانند فضای قفسه سینه را کاهش داده و به حرکت دیافراگم آسیب برسانند. این تغییرات ساختاری میتوانند تنفس را سختتر کنند و به مشکلات تنفسی منجر شوند. در این حالت، فرد ممکن است احساس تنگی نفس یا دشواری در تنفس عمیق داشته باشد. در موارد شدیدتر، این مشکلات میتوانند باعث کاهش عملکرد ریهها شوند.
پوکی استخوان همچنین میتواند بر روی عملکرد قلب نیز تأثیر بگذارد. افرادی که به پوکی استخوان مبتلا هستند، به دلیل کاهش تراکم استخوان، ممکن است به شدت تحت فشار جسمی قرار گیرند. این فشار میتواند موجب افزایش استرس بر سیستم قلبیعروقی و مشکلاتی نظیر افزایش فشار خون و نارسایی قلبی شود. علاوه بر این، برخی از داروهایی که برای درمان پوکی استخوان تجویز میشوند، میتوانند عوارض جانبی بر روی سیستم قلبیعروقی داشته باشند و به مشکلاتی مانند تغییرات ضربان قلب یا فشار خون کمک کنند.
عواملی که میتوانند علائم را تشدید کنند
پوکی استخوان یک بیماری پیچیده است که عوامل متعددی میتوانند به تشدید علائم آن کمک کنند. این عوامل، چه ژنتیکی و چه ناشی از سبک زندگی، میتوانند سرعت پیشرفت بیماری را افزایش دهند، مشکلات بیشتری ایجاد کنند و در نهایت بر کیفیت زندگی فرد تأثیرگذار باشند. در این بخش، به بررسی عواملی میپردازیم که میتوانند علائم پوکی استخوان را تشدید کنند، از جمله عوامل ژنتیکی، تغذیه نادرست و کمبود مواد معدنی، عدم فعالیت بدنی و مصرف سیگار و الکل.
عوامل ژنتیکی:
ژنتیک یکی از مهمترین عوامل مؤثر در ابتلا به پوکی استخوان است. تحقیقات نشان دادهاند که اگر یکی از اعضای نزدیک خانواده فرد مبتلا به پوکی استخوان باشد، احتمال ابتلا به این بیماری در او افزایش مییابد. به عبارت دیگر، افرادی که سابقه خانوادگی پوکی استخوان دارند، به طور طبیعی احتمال بیشتری دارند که این بیماری را تجربه کنند.
محققان باور دارند که برخی از ژنها میتوانند بر تراکم استخوان و ساختار آن تأثیر بگذارند. به ویژه، ژنهایی که مسئول تنظیم متابولیسم کلسیم و ویتامین D در بدن هستند، میتوانند بر سلامت استخوانها تأثیر بگذارند. بهطور مثال، برخی از افراد به دلیل نقصهای ژنتیکی در فرآیند جذب کلسیم یا تولید ویتامین D دچار ضعف در استخوانها میشوند که این امر میتواند خطر ابتلا به پوکی استخوان را افزایش دهد.
عوامل ژنتیکی میتوانند از طریق تاثیر بر تراکم استخوانها و توانایی بازسازی آنها، باعث تسریع در فرایند پوکی استخوان شوند. اگر فرد از والدین خود ژنهایی را به ارث برده باشد که باعث کاهش جذب کلسیم یا ضعف در ساخت استخوان شوند، این مشکل میتواند علائم پوکی استخوان را تشدید کرده و سرعت پیشرفت بیماری را افزایش دهد.
تغذیه نادرست و کمبود مواد معدنی:
تغذیه نادرست و کمبود مواد معدنی از مهمترین عوامل تشدیدکننده علائم پوکی استخوان است. استخوانها برای حفظ سلامت و استحکام خود نیاز به مواد مغذی خاصی دارند، از جمله کلسیم، ویتامین D، پروتئین و دیگر مواد معدنی. کمبود این مواد میتواند به تضعیف استخوانها و افزایش خطر ابتلا به پوکی استخوان منجر شود.
کلسیم یکی از مهمترین مواد معدنی برای سلامت استخوانها است. بدن برای ساخت استخوان جدید و حفظ تراکم استخوانها به مقادیر کافی کلسیم نیاز دارد. افرادی که رژیم غذایی کمکلسیم دارند، به ویژه در سنین بالا، خطر ابتلا به پوکی استخوان را افزایش میدهند. همچنین، کمبود ویتامین D نیز میتواند باعث کاهش جذب کلسیم از دستگاه گوارش شود، بهطوری که حتی اگر فرد مقدار کافی کلسیم مصرف کند، این ماده معدنی به درستی جذب استخوانها نمیشود.
پروتئین نیز نقش مهمی در تقویت استخوانها دارد. مصرف ناکافی پروتئین میتواند به ضعف عضلانی و استخوانی منجر شود. علاوه بر این، برخی مواد مغذی دیگر مانند منیزیم و فسفر نیز برای سلامت استخوانها ضروری هستند. رژیم غذایی نامناسب و فاقد این مواد میتواند به تدریج تراکم استخوانها را کاهش دهد و علائم پوکی استخوان را تشدید کند.
مقدار زیاد نمک نیز میتواند موجب افزایش دفع کلسیم از بدن شود. بنابراین، مصرف زیاد غذاهای شور و پرنمک میتواند باعث کاهش میزان کلسیم موجود در استخوانها و در نتیجه تضعیف آنها شود.
عدم فعالیت بدنی:
عدم فعالیت بدنی یکی از مهمترین عواملی است که میتواند علائم پوکی استخوان را تشدید کند. ورزش و فعالیتهای بدنی منظم از جمله راههای مؤثر در پیشگیری و درمان پوکی استخوان هستند. فعالیتهای فیزیکی مانند وزنهبرداری، پیادهروی، دویدن و دوچرخهسواری باعث تقویت استخوانها و افزایش تراکم استخوانها میشوند. این فعالیتها باعث تحریک تولید استخوان جدید و تقویت ساختار استخوانها میشوند.
در افراد مبتلا به پوکی استخوان، عدم فعالیت بدنی میتواند منجر به ضعف عضلات و کاهش توانایی استخوانها در مقابله با فشارها و بارهای روزمره شود. به علاوه، ورزش منظم به تقویت تعادل و کاهش خطر سقوط کمک میکند. افرادی که به مدت طولانی از فعالیت بدنی خودداری میکنند، ممکن است با مشکلاتی چون کاهش قدرت عضلات، ضعف استخوانها و افزایش خطر شکستگی مواجه شوند.
ورزش همچنین باعث افزایش گردش خون و تأمین مواد مغذی برای استخوانها میشود که به تقویت سلامت استخوانها و جلوگیری از پیشرفت بیماری کمک میکند. به همین دلیل، عدم فعالیت بدنی میتواند روند پیشرفت پوکی استخوان را تسریع کرده و علائم آن را تشدید کند.
مصرف سیگار و الکل:
مصرف سیگار و الکل از عواملی است که میتواند بهطور چشمگیری علائم پوکی استخوان را تشدید کند. این دو عادت ناسالم نه تنها بر سلامت کلی بدن تأثیر میگذارند، بلکه بهطور خاص بر سلامت استخوانها و مفاصل تأثیر منفی دارند.
سیگار یکی از عوامل شناختهشده در ایجاد پوکی استخوان است. نیکوتین موجود در سیگار میتواند موجب کاهش جذب کلسیم و ویتامین D در بدن شود. همچنین، مصرف سیگار باعث کاهش جریان خون به استخوانها و اختلال در تولید سلولهای استخوانی میشود. این عوامل میتوانند به کاهش تراکم استخوانها و افزایش شکنندگی استخوانها منجر شوند.
الکل نیز تأثیرات منفی بر استخوانها دارد. مصرف الکل میتواند باعث کاهش تولید استخوان جدید و اختلال در متابولیسم کلسیم شود. افرادی که بهطور مداوم الکل مصرف میکنند، معمولاً به کمبود مواد معدنی ضروری برای سلامت استخوانها، به ویژه کلسیم و ویتامین D، مبتلا میشوند. مصرف زیاد الکل همچنین باعث افزایش خطر سقوط و شکستگیهای استخوانی میشود.
علاوه بر این، مصرف سیگار و الکل میتواند به کاهش توده عضلانی و افزایش خطر آسیبهای عضلانی و استخوانی منجر شود. بنابراین، هر دو این عوامل میتوانند به طور جدی علائم پوکی استخوان را تشدید کرده و روند پیشرفت بیماری را سرعت ببخشند.
درمان و مدیریت علائم پوکی استخوان
درمان پوکی استخوان به رویکرد چندجانبهای نیاز دارد که شامل دارو، تمرینات فیزیکی، تغییرات سبک زندگی و رژیم غذایی مناسب میشود. این روشها بهطور ترکیبی به حفظ تراکم استخوان، کاهش علائم و پیشگیری از شکستگیها کمک میکنند.
داروهای مورد استفاده:
داروهای مختلفی مانند بیسفوسفوناتها (برای کاهش تجزیه استخوان)، هورمون درمانی (برای زنان یائسه)، تریپاراتید و رِوِسِرُتُرال (برای تقویت استخوان) به درمان پوکی استخوان کمک میکنند. همچنین، مکملهای کلسیم و ویتامین D به بهبود جذب کلسیم و حفظ سلامت استخوانها کمک میکنند.
تمرینات فیزیکی و تغییرات سبک زندگی:
ورزشهای تحمل وزن مانند پیادهروی و دویدن، تمرینات تقویتی با وزنه و تمرینات تعادلی مانند یوگا برای تقویت استخوانها، عضلات و بهبود تعادل مفید هستند. این فعالیتها به کاهش خطر سقوط و شکستگی کمک میکنند. همچنین، فعالیتهای کمفشار مانند شنا برای افرادی با پوکی استخوان شدید مناسب است.
رژیم غذایی مناسب:
رژیم غذایی غنی از کلسیم (لبنیات، سبزیجات برگ سبز) و ویتامین D (ماهیهای چرب، غلات غنیشده) برای تقویت استخوانها ضروری است. مصرف پروتئین و منیزیم از منابعی مانند گوشت، مغزها و حبوبات نیز به سلامت استخوانها کمک میکند. کاهش مصرف سدیم و قند نیز مفید است.
برای مدیریت پوکی استخوان، ترکیبی از دارو، ورزش، تغییرات سبک زندگی و رژیم غذایی مناسب لازم است. داروها به تقویت استخوانها کمک میکنند، در حالی که ورزش و تغذیه صحیح نقش مهمی در پیشگیری از شکستگیها و بهبود علائم دارند.
دکتر علی آرام دوره تخصص خود را در دانشگاه های علوم پزشکی شهید بهشتی و علوم پزشکی گیلان ( بخش پروفسور مجید سمیعی ) گذرانده اند ، ایشان عضو انجمن جراحان مغز و اعصاب ایران می باشند .